کد مطلب:25702 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:21

گنجینه پرسمان » اديان و مکاتب

تفاوت بين بهشت و جهنم از نظر اسلام و اديان ديگر چيست؟

سؤال خيلي كلي است و پاسخ مفصّلي را مي طلبد كه از حوصلة اين نوشتار خارج است. حال پيرامون پرسش مطالبي را به اختصار براي شما بيان مي داريم:

1ـ اديان از ديد كلي به دو مجموعه تقسيم مي شوند: توحيدي و غير توحيدي. اديان توحيدي مانند اسلام، مسيحيت و يهوديت. در اين اديان سه اصل و ركن اعتقادي پذيرفته شده است: توحيد، نبوت و معاد، كه در اديان غير توحيد چندان خبري از اين ها نيست.(1)

2ـ از آن رو كه اعتقاد به زندگي پس از مرگ و قدم برداشتن در آن مسير از ريشة فطري بهره مند است، در تمام اديان با تفاوت هايي عقيده به بهشت و جهنم وجود دارد؛ مانند:

أ) در اقوام و آيين ابتدايي عقيده داشتند كه زندگي پس از مرگ نتيجه كارها و خصلت هاي بشر در دنيا است، همانند خصلت ترسو بودن كه انسان را از وصول به بهشت باز مي دارد و موجب كيفر و عذاب مي گردد، بر عكس شجاعت موجب پاداش روح مي گردد.

ب) در يونان و روم قديم اين عقيده رايج بود كه دادگاه اخروي كيفر و پاداش مي دهد و بهشت و جهنم با مسئلة تناسخ ارتباط دارد. مي گفتند: ده هزار سال به درازا مي كشد تا نَفْسي در چرخة تناسخ به بدن نخستين خود برگردد، ليكن اين مدت در ارواح پاك به سه هزار سال كاهش پيدا مي كند. نفوسي كه بسيار شرير باشند، در دوزخ ابدي گرفتار مي شوند.

ج) در دين هندوان نيز دوزخ و بهشتيان با تناسخ گره خورده است. آنان مي گويند: نفس از آغاز به دوزخ زيرزمين كه مسكن بدكاران است، منتقل مي شود سپس از طريق تناسخ حركت خود را ادامه مي دهد. نيز عقيده دارند: ياما پادشاه بهشت و قاضي اموات است. مردگان از ميان دو آتش مي گذرند. بدكاران مي سوزند و نيكوكاران از آن سالم بيرون مي آيند. اعمال آنان قبلاً در ترازويي سنجيده مي شود و بعد نيكوكار به بهشت و بدكردار به دوزخ مي رود و يا دوباره به زمين باز مي گردد و از نو متولّد مي شود و چرخة تناسخ را ادامه مي دهد.

د) در دين بودايي به موجب اعتقاد به كارما كيفيت زندگي انسان در زندگي، چگونگي زندگي او را پس از مرگ تعيين مي كند. اگر زندگي با نيكوكاري است، زندگي بعدي از كيفيت بالاتري برخوردار مي باشد، اما در صورت عكس، زندگي بعدي داراي كيفيت پست تري مي باشد. تولّد و مرگ و تولد ديگر همه شر و بدبختي است. نجات بشر در پرتو وصول به ايروانا است.

3ـ دين زرتشتي كه به مقتضاي برخي از روايات در زمرة اديان توحيدي و الهي قرار دارد امّا در آن تحريف صورت گرفته، در همين دين آمده است: روح پس از مرگ بدن به مدت سه شبانه روز دور بدن مي گردد. ارواح نيكوكار همراه سروش و بدكار زير شكنجه ديوان قرار دارند، پس از آن ارواح نيكوكار به همراه موجودات خير و بدكار به همراه موجودات شر به جهان آخرت سفر مي كنند. اعمال نيك به صورت دوشيزة زيبا وارد بهشت و به سوي اهورا مزدا رهبري مي شود و هومنو به او خير مقدم مي گويد و خلعتي به او مي پوشاند و او را به بهشت رهبري مي كند. آنان كه اعمال نيك و بدشان مساوي باشد، در جاي خاصي قرار مي گيرند. در قيامت پلي است به نام چينوت كه روي دوزخ قرار دارد، به هنگام عبور نيكوكاران پهن و به هنگام عبور بدكاران باريك مي شود، باريك تر از مو و تيز تر از تيغ، به همين جهت بدكاران نمي توانند موفق بشوند و از آن بگذرند، آنان از پل به دوزخ مي افتند.

4ـ در آيين يهود: اگر چه اعتقاد به قيامت و بهشت و جهنم در اديان ابراهيمي از ضرورت برخوردار است، ليكن برخي از فرقه هاي يهود در معاد و فراگير بودن آن انكار و ترديد كرده اند. فرقة صدوقيان آن را انكار مي نمايند، ديگران در فراگير بودن آن ترديد روا مي دارند و مي گويند: بيسوادان و آناني كه از تورات بهره اي ندارند، بار ديگر زنده نخواهند شد. نيز گفته اند: آنان كه خارج از ارض مقدس فلسطين مدفونند، بهره اي از قيامت نخواهند داشت. ديگران گفته اند: خداوند پيش از قيامت در زير زمين نقبي مي زند و اجساد آنان را به ارض موعود مي آورد و در آن جا زنده مي شوند.

از جمله اعتقاد آنان در مورد معاد و بهشت و جهنم:

ـ هر كه با هر كفني كه دفن شده است، در فرداي قيامت با همان كفن محشور مي شود.

ـ همه حتي آناني كه در دنيا از نقايص جسماني برخوردارند، در قيامت كامل محشور مي شوند.

ـ لذت دنيا، مانع لذت بهشت و رنج دنيا، موجب وصول به بهشت است.

ـ در قيامت الياس پيامبر مأمور برپايي قيامت است.

ـ بهشت جاي لذت هاي مادي نيست.

ـ در قيامت خدا و بزرگان بني اسرائيل داوري مي كنند.

ـ معاد هم جسماني است و هم روحاني، ليكن تنها روح كيفر مي بيند.

ـ نيكوكاران در بهشت مخلدند و بدكاران از جهنم رهايي مي يابند، جز برخي كه مرتكب گناهان خاصي مانند زناي محصنه شده باشند. برخي گفته اند: اين ها هم در جهنم جاودان نيستند، بلكه پس از دازده ماه به موجودي ديگر تبديل مي شوند.

ـ بهشت هفت طبقه دارد و هر چه بالا رود، براي آناني كه كارهاي خوبشان بيشتر است.

ـ جهنم هفت طبقه دارد و هر چه پايين تر برود، جاي افراد بدتر است.

ـ ختنه نشده وارد بهشت نمي شود و ختنه شده وارد جهنم نخواهد شد، مگر كسي كه خيلي بد باشد.

ـ آتش جهنم بر دانشمندان تورات اثر نمي كند.

ـ همه در فرداي قيامت محكوم مي شوند، جز قوم يهود.

ـ روز شنبه جهنميان استراحت مي كنند و عذاب نمي بينند.

5ـ در مسيحيت: عقيدة اين ها عقيدة قوم يهود است، جز اين كه: مسيحيان به زندگاني روحاني در قيامت معتقدند، نه جسماني.

ـ پس از مرگ داوري خصوصي و جزئي در مورد اعمال بشر به عمل مي آيد و داوري كلي و نهايي در قيامت است.

ـ كليساي كاتوليك مي گويد: كساني كه پس از قيامت در برزخ تصيفه شوند، به بهشت مي روند و بهشت دريافت محضرت خداوند است. كساني كه شايستة اين پاداش نيستند، به دوزخ مي روند.

ـ كليساهاي اصلاحي (پروتستان) نيز اين عقيده را دارند، جز دورة برزخ را.

ـ مسيحيان شرط ورود به بهشت را مختون (ختنه شدن) نمي دانند.

براي اطلاع بيشتر به اين كتاب ها مي توانيد مراجعه كنيد:

1ـ گنجينه اي از تلمود، ص 351 به بعد؛

2ـ دايره المعارف فارسي، واژة قيامت؛

3ـ تحقيقي در دين يهود، جلال الدين آشتياني.

6ـ در اسلام: معاد در اسلام خيلي بيشتر با شرح و بسط بيان شده به گونه اي كه گفته اند: حدود هزار آيه قرآن مربوط به معاد است.

در مورد انديشة اسلامي دربارة معاد به كتاب هاي ذيل مراجعه نماييد.

1ـ معاد شناسي، علامه سيد محمد حسين حسيني تهران.

2ـ معاد، محمد تقي فلسفي.

3ـ معاد، ناصر مكارم شيرازي.

4ـ زندگي جاويد يا حيات اخروي، مرتضي مطهري.

5ـ معاد، محسن قرائتي.

پي نوشت ها:

1. هفت آسمان (فصل نامة اديان و مذاهب) شمارة 22، ص 67.